| Geneesmiddel | eGFR | Effect | Advies of alternatief |
| Analgetica | |||
| Morfine | <50 | Cumulatie van actieve metaboliet morfine-6-glucuronide | Doseer zoals gebruikelijk op geleide van effect en bijwerkingen, lagere dosis kan nodig zijn. Omzetten naar fentanyl kan ook, dan is dosisaanpassing niet nodig. |
| NSAID‘s | <30 | Acute nierschade | Geef zo mogelijk paracetamol en vermijd NSAID‘s. Indien toch noodzakelijk, dan alleen kortdurend geven met voorafgaande controle van de nierfunctie. Een week na de start van de medicatie opnieuw de nierfunctie controleren. |
| Tramadol | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen i.v.m. verlenging halfwaardetijd | Verlaag doseerfrequentie bij een gewoon preparaat tot maximaal 2 tot 3 keer per dag, geef maximaal 200 mg per dag tramadol met gereguleerde afgifte. |
| Middelen bij infectieziekten | |||
| Aciclovir | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Pas alleen de hoge dosis, die wordt gebruikt bij herpes zoster, aan: 800 mg 3 keer per dag. |
| Amoxicilline (/clavulaanzuur) | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Dosisinterval verlengen tot 12 uur, dus geef 2 maal daags standaarddosis of kies indien mogelijk ander antibioticum. |
| Claritromycine | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Halveer normale dosis en handhaaf normale dosisinterval. |
| Ciprofloxacine | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Bij eenmalige dosis is geen aanpassing nodig, geef bij meermalige toediening de halve dosis. |
| Co-trimoxazol | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Dosis halveren of dosisinterval verdubbelen of kies voor ander antibioticum. |
| Famciclovir | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Geef bij 30 tot 50 ml/min de normale dosis 1 maal daags, halveer bij 10 tot 30 ml/min de normale dosis 1 maal daags. |
| Fluconazol | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Bij eenmalige toediening is geen aanpassing nodig, geef bij meermalige toediening normale startdosis en halveer onderhoudsdosis. |
| Nitrofurantoïne | <50 | Door cumulatie kans op toxische neuropathie | Nitrofurantoine is gecontra-indiceerd; alternatief trimethoprim (de eerste 3 dagen normale dosis en daarna halve dosis of dosis op geleide van de bloedspiegel). |
| Norfloxacine | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Kies ander antibioticum, omdat risico bestaat dat de spiegel niet hoog genoeg wordt. |
| Ofloxacine | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Bij eenmalige dosis geen aanpassing nodig, geef bij meermalige toediening bij 30 tot 50 ml/min 50% en bij 10 tot 30 ml/min 25% van de normale dosis. |
| Tetracycline | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Geef als onderhoudsdosis 250 mg 1 keer per dag. |
| Valaciclovir | <80 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Dosis verlagen, afhankelijk van klaring en de indicatie volgens schema fabrikant (zie bijsluiter). |
| Bloedsuikerverlagende middelen | |||
| Metformine | <50 | Door cumulatie kans op lactaatacidose | Bij 30-50 ml/min: startdosis verlagen tot 2 maal daags 500 mg; bij <30 ml/min: contra-indicatie. |
| Sulfonylureumderivaten | <50 | Door opstapeling toename van kans op ernstige hypoglykemie | Geldt niet voor tobulamide. Bij <50 ml/min startdosis halveren of omzetten naar tolbutamide of insuline. |
| Tractus circulatorius | |||
| Amiloride | <50 | Hyperkaliëmie; bij 10 tot 30 ml/min is amiloride gecontraindiceerd | Controleer regelmatig de kaliumspiegel. |
| Atenolol | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Zet om naar metoprolol of halveer de normale dosis. |
| Bisoprolol | <30 | De uitscheiding neemt in geringe mate af | Halveer de normale dosis en geef maximaal 10 mg/dag. |
| Digoxine | <50 | Toxiciteit (misselijkheid, braken, visusverstoring, delier) en ritmestoornissen | Bij 10 tot 50 ml/min halveer de oplaaddosis. Initiële onderhoudsdosis na opladen: 0,125 mg/dag. Pas de dosis daarna aan op geleide van het klinische beeld. |
| Furosemide / bumetanide | <30 | Bumetanide heeft een betere biologische beschikbaarheid dan furosemide | Start met normale dosis, verhoog zo nodig op geleide van effect; max. 1000 mg furosemide en 10 mg bumetanide per dag. |
| Nebivolol | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Dosis op geleide van de bijwerkingen. |
| RAAS-remmers | <30/50 | Verhoogde kans op bijwerkingen, afhankelijk van de stof | Dosisaanpassing kan nodig zijn afhankelijk van de stof. Tot 10 ml/min geen aanpassing nodig bij fosinopril en angiotensine-II-antagonisten (met uitzondering van olmesartan). |
| Sotalol | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Dosis verlagen en doseerinterval verdubbelen, bij 10 tot 50 ml/min max. 160 mg/dag, bij 10 tot 30 ml/min max. 80 mg/dag. |
| Spironolacton | <50 | Hyperkaliëmie | Controleer 2 keer per jaar de kaliumspiegel. |
| Thiazidediuretica | <50 | Bij < 30 ml/min is monotherapie met thiazide onvoldoende werkzaam, kan dan wel in combinatie met een lisdiureticum | Bij 30 tot 50 ml/min pas dosis aan, start met 12,5 mg hydrochloorthiazide 1 maal daags, zo nodig verhogen op geleide van effect; vaak is een hogere dosis dan normaal nodig. |
| Triamtereen | <30 | Hyperkaliëmie; bij 10 tot 30 ml/min is triamtereen gecontraindiceerd | Geef 50% van de normale dosis, controleer regelmatig de kaliumspiegel. |
| Tractus digestivus | |||
| H2-antagonisten | <30 | Verhoogde kans op psychische en psychomotore bijwerkingen | Vanwege het farmacodynamische effect heeft, indien mogelijk, verlagen van de dosisfrequentie naar 1 maal per dag de voorkeur boven halveren van de dosis. Geef de helft van normale dagdosis. |
| Metoclopramide | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Geef zo mogelijk domperidon of halveer de normale dosis. |
| Antihistaminica | |||
| (Levo)cetirizine/ fexofenadine/ terfenadine |
<50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Halveer de normale dosis of wijzig in (des)loratadine. |
| Middelen bij jicht | |||
| Allopurinol | <80 | Verhoogde kans op toxische bijwerkingen | Pas de onderhoudsdosis aan:<br> bij 50 tot 80 ml/min 300 mg/dag<br> bij 30 tot 50 ml/min 200 mg/dag<br> bij 10 tot 30 ml/min 100 mg/dag<br> |
| Benzbromaron | <30 | Verhoogde kans op uraatnefrolithiasis of uraatnefropathie en verminderde werking | Geef geen benzbromaron bij <30 ml/min. |
| Colchicine | <50 | Verhoogde kans op toxische bijwerkingen | Verlaag de dagdosis tot maximaal 0,5 mg per dag. |
| Psychofarmaca | |||
| Lithiumzouten | <50 | Verhoogde kans op toxische bij- werkingen (kleine therapeutische breedte) | Vervang lithium indien mogelijk door anti-epilepticum (lamatrigine, carbamazepine, valproïnezuur) en/of een atypisch antipsychoticum. Halveer, als dat niet mogelijk is, de normale dosis. Pas volgens vigerende richtlijnen dosis aan op geleide van spiegelbepaling. |
| Midazolam | <30 | Verhoogde kans op bijwerkingen, wees alert op cumulatie | Midazolam wordt net als anders gedoseerd op geleide van effect en bijwerkingen. Controleer zo nodig spiegels, ook van metabolieten, bij langdurig gebruik. |
| Risperidon | <50 | Verhoogde kans op bijwerkingen | Halveer de normale aanvangsdosis en doseer op geleide van effect en bijwerkingen. |